Ken jij de waardeketen van Porter? Vast wel. Het is immers een van de bekendste strategische modellen uit de Bedrijfskunde. Hierover kunnen wij, onder invloed van ontwikkelingen rond grondstoffen-schaarste en milieuvervuiling, een nieuw verhaal vertellen. Er ontstaat namelijk een behoefte aan een waardeketen van een circulaire economie. Deze onderscheidt zich van deze klassieke waardeketen door de waarde van grondstoffen en producten meet te nemen in de waardeketen. Dit is een fundamenteel andere aanpak. Tevens is dit in het belang van de toekomst van een gezonde economie.
(Als je dit een interessant artikel vind, wil je het dan delen met je netwerk en via sociale media? Sharing is caring. #voordeondernemingvandetoekomst)
De klassieke waardeketen van Porter
Laten wij eerst de klassieke waardeketen van Porter nog eens bekijken. Volgens deze waardeketen bestaat een onderneming uit primaire activiteiten en ondersteunende activiteiten. Met als resultaat van deze activiteiten de marge. (zie afbeelding) *
De primaire activiteiten voegen direct waarde toe aan de onderneming. Voorbeelden van deze activiteiten zijn: inkomende logistiek (aanname van inkomende goederen en opslag, enz.), operatie (voortbrengingsproces), uitgaande logistiek (order-verwerking en fysieke distributie, enz.), marketing en verkoop en service (installatie, reparatie, enz.).
De ondersteunende activiteiten hebben een stafkarakter en dienen ter ondersteuning van de primaire activiteiten. Voorbeelden van ondersteunende activiteiten zijn: inkoop, technologische ontwikkeling, personeelszaken (human resource management) en het onderhouden van de infrastructuur van de onderneming (financiën, accounting, algemeen, management, enz.).
Het gezamenlijke resultaat van de primaire en ondersteunende activiteiten is de winstmarge (de marge). Deze marge is afhankelijk van de wijze waarop de waardeketen wordt aangestuurd. Dit wordt ook wel uitgedrukt in de effectiviteit en efficiëntie van het systeem.
De klassieke waardeketen is incompleet
Volgens ons is de klassieke waardeketen incompleet in het licht van grondstoffenschaarste. Er is wel aandacht voor het voortbrengingsproces als activiteit, maar er is geen aandacht voor de rol van productiemiddelen, grondstoffen en eindproducten en dat voortbrengingsproces. Ofwel de waarde van grondstoffen en producten wordt eigenlijk niet meegenomen.
En dat is een goed voorbeeld van het lineaire denken dat het huidige denken over ondernemen en de economie domineert. In dit denken wordt de rol van grondstoffen en producten en de waarde die deze hebben, onvoldoende meegenomen.
Dit kan volgens mij anders, met een beter financieel resultaat. Lees gauw verder.
* De tekst over de primaire activiteiten en de ondersteunende activiteiten zijn afkomstig uit: Op strategie-safari van Henri Mintzberg e.a. 3e druk (2003).
De waardeketen van een circulaire economie
Hoe kan het dan anders? Wij willen twee elementen aan de klassieke waardeketen toevoegen om een completer model te maken. Ten eerste kunnen wij grondstoffen en producten een waarde meegeven in de waardeketen. Ten tweede kunnen wij de productenstroom anders besturen.
In een lineaire stroom wordt van een grondstof een product gemaakt dat uiteindelijk afval wordt. Alleen het eindproduct heeft waarde. De productiemiddelen en grondstoffen zijn kosten en leveren uiteindelijk afval op en hebben geen waarde. Zo werkt het niet in een circulaire stroom. Daar houden grondstoffen en productiemiddelen een zekere waarde, doordat deze in een eindeloze cyclus van waardestroom naar 'afvalstroom' naar waardestroom blijven rondgaan. Afval bestaat niet.
Daarnaast kan een andere besturing van de grondstoffen- en productenstroom voordelen opleveren. Wij doen dat met de 9R-strategieën. Dit is een praktisch model om de waarde van grondstoffen en producten zo lang mogelijk zo hoog mogelijk te houden. Wil je weten hoe dit werkt? Lees dan het artikel "Circulair ondernemen met de 9R-strategieën". Hierin leggen wij uit wat de 9R-strategieën zijn en hoe deze kunnen helpen om waarde te behouden die in de grondstoffen en producten zit.
Het idee is om grondstoffen en producten als waarde te zien en hier actief mee aan de slag te gaan in het proces. Dus grondstoffen en producten die normaal gesproken afval worden, kunnen wij al vroeg 'onderscheppen' voordat deze waarde verliezen en uiteindelijk naar de vuilnisbelt of de verbrandingsoven gaan. Deze 'afvalstroom' heeft namelijk waarde. Het is deze waarde die wij nodig hebben voor een circulaire economie.
"circulariteit = duurzaamheid = continuïteit"
Effecten van een circulaire waardeketen
Door grondstoffen en producten in de waardeketen mee te nemen, kunnen wij zuiniger omgaan met de waardestromen van grondstoffen en producten (input en proces). Tevens kunnen wij 'afvalstromen' (output) die als waardeloos worden beschouwd, omzetten in nieuwe waardestromen. Dit is dan input voor een volgende waardeketen.
Op deze manier ontstaat een keten van grondstoffen- en productenstromen die voortdurend waarde hebben. In tegenstelling tot de klassieke waardeketen is het geen lineair systeem met afval, maar een circulair systeem met waarde. Het goede nieuws is dat wij dat zelf kunnen besturen.
Een bijkomstig voordeel van deze manier van denken en doen is dat de waardeketen van een circulaire economie twee bronnen van marge heeft:
- het voortbrengingsproces (activiteiten); en
- het behoud van waarde uit 'afvalstromen' (grondstoffen- en productenstromen).
In het artikel: "7 keer meer resultaat met circulair" kan je lezen op welke manieren het mogelijk is om te komen tot waardebehoud en waardevermeerderen in de waardeketen. Wat natuurlijk leidt tot een beter financieel resultaat.
Heb je na het lezen van dit artikel vragen over het voorkomen van waardeverlies in de waardeketen van jouw onderneming? Neem dan contact op.
