In bijna ieder gesprek of debat over duurzaamheid of de circulaire economie wordt uiteindelijk naar de overheid gewezen. “… Nu is de overheid aan zet. …”.
Helaas werken veranderingen niet zo. Veranderingen zijn moeilijk afdwingbaar, ook niet door de overheid. Wijzen naar een ander heeft geen zin.
Het goede nieuws is dat individuen meer invloed hebben dan wij denken. Echt, de circulaire economie begint bij jezelf.
Duurzaam en circulair? Ja, maar de overheid moet het doen
De afgelopen maanden zijn er in de media talloze berichten verschenen over klimaatverandering en redenen waarom duurzaamheid en een circulaire economie belangrijk zijn. Voorbeelden hiervan zijn:
- rampen als gevolg van klimaatverandering
- extreem weer
- onderzoeken naar smeltende gletsjers
- cijfers over groeiende ongelijkheid in de wereld
- rapporten over versnellende opwarming van de aarde
- politiek gedoe over achterblijvende CO2-reductie
- onderzoek naar de stand van zaken van de circulaire economie
- discussie vanuit Davos
Deze voorbeelden worden door veel voorstanders van duurzaamheid en de circulaire economie aangegrepen om de urgentie te benadrukken om te veranderen: “Zie je wel, we moeten nu echt in beweging komen. Als we nu niet veranderen dan…”. Er wordt geprobeerd om mensen te overtuigen van iets waar zij onvoldoende (ver-)binding mee hebben. Dat is niet eenvoudig.
En dus wordt naar de overheid gewezen. De overheid moet via wetgeving, boetes en subsidies gaan afdwingen dat mensen duurzamer gaan leven en de circulaire economie gaan omarmen. Ik zou er niet op wachten en het effect zal beperkt zijn. Toch kom ik deze redeneertrant echt vaak tegen: “Duurzaam en circulair? Ja, maar de overheid moet het doen”.
“Most people who want change, want other people to make a change”
De overheid doet zijn best en boekt weinig resultaat
Natuurlijk, de overheid doet zijn best voor een duurzamere wereld. In de jaren negentig werden op de radio en TV al spotjes uitgezonden met de boodschap: “Een beter milieu begint bij jezelf”. Dit was een postbus 51 boodschap van de overheid bedoelt om ons te wijzen op de gevolgen van ons handelen en ons te stimuleren om zuinig te zijn op het milieu. Hieronder staan drie voorbeelden.
Broeikaseffect (1991)
Minder afval (1991)
Recycling (1996)
Helaas zijn de filmpjes vijfentwintig jaar later nog actueel. De overheid is al heel lang bezig met pogingen om de maatschappij te verduurzamen. Wij hebben het onvoldoende opgepakt.
De thema’s zijn herkenbaar:
- klimaatverandering
- zuinig om gaan met het milieu en
- recyclen (voorloper van de circulaire economie)
Toch krijgt de overheid het al jaren niet voor elkaar. Het is heel lastig voor de overheid om 16 miljoen mensen een andere kant op te laten bewegen, terwijl de overheid tegelijkertijd tegenstrijdige belangen moet dienen van diezelfde 16 miljoen mensen.
De rol die de overheid pakt in de discussie is prima. Zij kan grote thema’s op de kaart zetten en het belang daarvan voor de maatschappij duiden. Tevens kan de overheid bepaald gedrag stimuleren, het proces faciliteren, meedenken en partijen bij elkaar brengen.
Maar, de verandering in de maatschappij realiseren? Dat is onze verantwoordelijkheid. Wij, de maatschappij, bepalen het tempo, de richting en het resultaat van de verandering. De overheid zal dat volgen. En zo gaat het eigenlijk met iedere verandering. De mensen die de verandering ondergaan, zijn de eigenlijke veranderaars. Zij bepalen hoe de verandering vorm krijgt en of er wat verandert. Die invloed hebben wij, omdat wij met veel zijn.
Tegen alle mensen die naar de overheid of naar een ander wijzen, zou ik willen zeggen: “De circulaire economie begint bij jezelf”.
Het bereiken van het tipping point
Nu wordt het interessant. Er is dus een groep mensen die een verandering wil richting een duurzamere wereld en een circulaire economie. Blijkbaar is er een (grotere) groep mensen die (nog) niet wil veranderen in dezelfde richting. Wat te doen?
De oplossing ligt bij degenen die de verandering willen. Door het initiëren van kleine initiatieven ontstaat er reuring. Er gebeurt iets nieuws en dat wekt interesse bij mensen. En als het dan lukt om successen te laten zien, concrete resultaten die ondersteunen dat de circulaire economie kan werken, dan raken meer mensen enthousiast. Deze mensen willen meer weten, raken bekend met het probleem en de oplossingen en gaan meedoen. Zij zorgen opnieuw voor reuring en de cyclus herhaalt zich en dat gaat steeds sneller. Tot het moment dat er voldoende kritieke massa is om een systeem te laten kantelen. Dit moment heet een ‘tipping point’.
Het bereiken van een tipping point is cruciaal voor het realiseren van grote veranderingen, zoals de transitie naar een duurzamere wereld of de transitie naar een circulaire economie. Het goede nieuws is dat individuen een belangrijke rol spelen in het bereiken van een tipping point. In "The Tipping Point: How Little Things Can Make a Big Difference" onderzoekt en beschrijft Malcolm Gladwell hoe het bereiken van kritieke massa veranderingen drijft. De boodschap die hij heeft is dat mensen met grote dromen en met kleine stappen invloed hebben op het systeem.
Dus, “De circulaire economie begint bij jezelf”.
De circulaire economie begint bij jezelf (en mijzelf)
Omdat ik in de circulaire economie geloof als alternatief voor het huidige economische systeem en als basis voor een duurzamere samenleving, probeer ik zelf ook kleine stappen te zetten. Ik:
- heb een masterclass circulaire economie gevolgd
- onderhoud en schrijf op mijn site en blog over de circulaire economie
- bouw aan een netwerk in de circulaire economie
- heb een profiel gemaakt om mijn kennis en ervaring die ik heb opgedaan als delivery manager, verander manager en resultaatgerichte consultant in te zetten voor de circulaire economie (zie LinkedIn en site)
- heb mij verdiept in Maatschappelijk Verantwoord Inkopen dat een sterk startpunt is voor bedrijven die naar een circulaire economie willen
- ben uitgenodigd om kennis te leveren voor de duurzaamste kilometer van Nederland
- ben met een aantal anderen duurzame en circulaire proposities aan het ontwikkelen om een concrete bijdrage te leveren
- solliciteer op functies bij bedrijven die actief zijn in of met de circulaire economie
- reageer op opdrachten in de circulaire economie
De circulaire economie begint dus ook bij mijzelf. En op deze manier probeer ik een bijdrage te leveren aan het realiseren van een circulaire economie en hoop ik anderen te inspireren om ook actief te worden of een bijdrage te gaan leveren. Allemaal activiteiten om het tipping point te bereiken.
Doe je mee en sluit jij je ook aan om het tipping point te bereiken voor een duurzamere en circulaire economie? Laat het mij weten, misschien kan ik je ergens bij helpen om de eerste stap(pen) te zetten.
